Τι είναι η περικαρδίτιδα;
Η περικαρδίτιδα είναι μια φλεγμονή του περικαρδίου, το οποίο είναι μια λεπτή, ινώδης μεμβράνη, η οποία περικλείει το μυοκάρδιο και γενικότερα τον καρδιαγγειακό σχηματισμό. Το περικάρδιο αποτελείται από δύο στρώματα ή πέταλα, ένα εσωτερικό (περισπλάχνιο) και ένα εξωτερικό (τοιχωματικό). Η περικαρδίτιδα αναπτύσσεται συνήθως ξαφνικά και μπορεί να διαρκέσει από εβδομάδες έως αρκετούς μήνες. Η κατάσταση συνήθως υποχωρεί μέσα στους τρεις πρώτους μήνες, αλλά μερικές φορές μπορεί να παρουσιάσει υποτροπές που μπορεί να διαρκέσουν έως και χρόνια. Η περικαρδίτιδα συνηθέστερα εμφανίζεται στην οξεία της μορφή 2-3 εβδομάδες μετά από κάποια ιογενή συνδρομή του αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού.
Ποια τα είδη περικαρδίτιδας;
Υπάρχουν διάφορα είδη περικαρδίτιδας αναλόγως του αιτίου:
Ιδιοπαθής περικαρδίτιδα
Είναι η συχνότερη μορφή. Ονομάζεται ιδιοπαθής διότι δεν ανευρίσκεται το ακριβές αίτιο, ωστόσο στο 70% των περιπτώσεων οφείλεται σε ιογενή συνδρομή.Συμπιεστική περικαρδίτιδα
Μια σοβαρή μορφή περικαρδίτιδας, στην οποία τα πέταλα του περικαρδίου σκληραίνουν, αναπτύσσουν ουλώδη ιστό, ρικνώνουν και κολλούν μεταξύ τους. Συνήθως προκαλείται κατά τη διάρκεια ετών μετά από πολλαπλές υποτροπές της νόσου. Η συμπιεστική περικαρδίτιδα παρεμβαίνει στη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς και προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια.Λοιμώδης περικαρδίτιδα
Αναπτύσσεται μετά από ιογενή, βακτηριακή, μυκητιασική ή παρασιτική λοίμωξη. Ειδικός τύπος λοιμώδους περικαρδίτιδας είναι η φυματική, μια σοβαρή επιπλοκή της συστηματικής φυματίωσης, η οποία απαντάται πλέον σε υποανάπτυκτες και αναπτυσσόμενες περιοχές.Τραυματική περικαρδίτιδα
Αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα τραυματισμού στο στήθος, όπως μετά από τροχαίο ατύχημα.Ουραιμική περικαρδίτιδα
Είναι απότοκος χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Θεραπεία εκλογής είναι η αιμοκάθαρση.Νεοπλασματική περικαρδίτιδα
Αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα νεοπλασματικής διήθησης του περικαρδίου.
Οξεία & Χρόνια Περικαρδίτιδα
Ανάλογα τη χρονική διάρκεια, η νόσος μπορεί να χωριστεί σε οξεία ή χρόνια. Στην οξεία περικαρδίτιδα, η φλεγμονή του περικαρδίου εξελίσσεται ταχεία με αιφνίδια έναρξη συμπτωμάτων, ενώ στη χρόνια περικαρδίτιδα η φλεγμονή διαρκεί τρεις μήνες ή περισσότερο μετά την αρχική προσβολή.
Ποια τα συμπτώματα της περικαρδίτιδας;
Τα συμπτώματα της περικαρδίτιδας περιλαμβάνουν πόνο στο στήθος, νηγμώδους χαρακτήρα, που μοιάζει σαν μαχαιριά. Επιδεινώνεται με την κατάκλιση, τη βαθιά εισπνοή, τον βήχα ή την κατάποση φαγητού, ενώ οι ασθενείς τυπικά ανακουφίζονται στην όρθια θέση ή όταν σκύβουν μπροστά.
Άλλα συμπτώματα της περικαρδίτιδας μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο στην πλάτη, τον αυχένα ή τον αριστερό ώμο, δύσπνοια κατά την κατάκλιση, ξηρό βήχα, αίσθημα παλμών, εύκολη κόπωση, πυρετό, ακόμη και σημεία καρδιακής ανεπάρκειας, όπως πρήξιμο των ποδιών και των αστραγάλων σε σοβαρές περιπτώσεις.
Πως γίνεται η διάγνωση περικαρδίτιδας;
Η υποψία τίθεται στον κλινικό ιατρό από το ιστορικό, όπου ο ασθενής συνήθως αναφέρει πρόσφατη (προ 2-3 εβδομάδων) ιογενή συνδρομή του ανωτέρου αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού συστήματος. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει τυπικές, διάχυτες διαταραχές του ST-T διαστήματος, ενώ η ακρόαση μπορεί να αναδείξει τον παθογνωμονικό ήχο τριβής. Τέλος, στο διαθωρακικό ηχωκαρδιογράφημα ανιχνεύεται συνήθως περικαρδιακή συλλογή, με φυσιολογική λειτουργικότητα του μυοκαρδίου.
Επιπλοκές Περικαρδίτιδας
Οι κυριότερες επιπλοκές της περικαρδίτιδας είναι:
Περικαρδιακή συλλογή
Είναι εύκολα ορατή, σαν συλλογή υγρού γύρω από την καρδιά (στο περικάρδιο), στο διαθωρακικό ηχοκαρδιογράφημα και θέτει την υποψία ύπαρξης της νόσου στον καρδιολόγο. Συνήθως δεν είναι μεγάλη. Εντούτοις, αναλόγως της ποσότητας του υγρού, αλλά και του ρυθμού συσσώρευσής του, είναι δυνατόν να προκληθεί μια σοβαρή και επικίνδυνη επιπλοκή, ο καρδιακός επιπωματισμός. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται εισαγωγή στο νοσοκομείο και άμεση παρέμβαση για παροχέτευση του υγρού από το περικάρδιο.Υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα
Πρόκειται για μια συχνή επιπλοκή, κατά την οποία η νόσος επανεμφανίζεται εντός 3μήνου από την πρώτη εκδήλωσή της. Είναι ιδιαίτερα ενοχλητική για τον ασθενή και, πολλές φορές, χρίζει ειδικής θεραπείας, αλλά και διερεύνησης για πιθανά συστηματικά υποκείμενα νοσήματα.Συμπιεστική περικαρδίτιδα
Σπάνια επιπλοκή στη σύγχρονη εποχή, πιο κοινή στο παρελθόν, καθώς συνδέεται με τη φυματιώδη περικαρδίτιδα, η οποία ενδημούσε στη χώρα μας στο παρελθόν. Προκαλεί καρδιακή ανεπάρκεια και έντονα συμπτώματα. Είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμη και η θεραπεία είναι η αποφλοίωση του περικαρδίου, μια επέμβαση τεχνικά απαιτητική, με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας.
Πως αντιμετωπίζεται η περικαρδίτιδα;
Η αντιμετώπιση της περικαρδίτιδας περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή από του στόματος, για βελτίωση των συμπτωμάτων και μείωση της φλεγμονής. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν την ιβουπροφαίνη , την ασπιρίνη, την κολχικίνη, την κορτιζόνη, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις χρησιμοποιούνται πιο ειδικές θεραπείες, όπως μονοκλωνικά αντισώματα.